Aile Hukuku Nedir?
Aile hukuku; evlilik, boşanma, velayet, nafaka, mal rejimi, soybağı, evlat edinme ve koruma kararları gibi özel hayatı ilgilendiren hukuki ilişkileri düzenleyen hukuk dalıdır. Türk Medeni Kanunu başta olmak üzere ilgili mevzuat kapsamında, aile birliğinin kurulması, sürdürülmesi ve sonlandırılması süreçlerini konu alır. İki çeşit boşanma davası bulunmaktadır. Bunlardan ilki Çekişmeli boşanma davasıdır. Bu dava türünde her bir eş, karşı tarafın kusurunu ispat etme ve nihayetinde talep ettiği şekilde nafaka, velayet ve tazminata hükmedilmesi için davasını sonuçlandırma çabasındadır. Bu yol eşlerin genelde şiddetli geçimsizlik hallerinde başvurduğu yoldur. Bir diğer boşanma davası türü ise anlaşmalı boşanmadır. Bu dava öncelikle tarafların ortak iradelerini yansıtan bir protokolle mahkemeye başvurmaları ve protokole mutabık kalınması halinde tek celsede boşanmanın gerçekleştirilebildiği en hızlı ve mental olarak tarafları en az yıpratan dava türüdür.Aile Hukukuna konu dava türleri nelerdir?
Aile hukuku kapsamında sık karşılaşılan bazı başlıklar şunlardır:
- Boşanma Davaları: Yukarıda da izah ettiğimiz üzere Anlaşmalı ve çekişmeli boşanma türleri, şartları ve dava süreci.
- Velayet Düzenlemeleri: Ortak çocuğun velayetinin kimde olacağı, kişisel ilişki kurulması.
- Nafaka Talepleri: İştirak, yoksulluk ve yardım nafakası türleri ve koşulları.
- Mal Rejimi Uyuşmazlıkları: Mal paylaşımı, katkı payı, değer artış payı alacakları.
- Soybağı ve Babalık Davaları
- Evlat Edinme Süreci
- Koruma Tedbirleri: Aile içi şiddet durumunda 6284 sayılı yasa kapsamında alınan önlemler.
Boşanma, yalnızca bir evlilik birliğinin sonlandırılması değil; mal paylaşımı, çocukların durumu, nafaka ve birçok kişisel hakkın da yeniden düzenlenmesidir. Bu sebeple özellikle çekişmeli boşanma davalarında dava dilekçesi önem arz etmektedir. Zira bu talepler daha sonra dava dilekçesine eklenememektedir. Ancak bu sadece ıslah yoluyla mümkün olabilmektedir.
Anlaşmalı boşanma için tarafların tüm konularda uzlaşmış olması ve evlilik birliğinin en az bir yıl sürmüş olması gerekir.
Çekişmeli boşanmalarda ise kusur, delil, tanık beyanı ve taleplerin açıkça ortaya konulması önemlidir.
Boşanma davalarında erkeklerin sıkça sorduğu sorular “Nafaka ve tazminat ödemek istemiyorum. Bunun bir yolu var mı? Ya da verilecek olan nafaka/tazminatı makul düzeyde çıkmasını istiyorum. Ortak çocuğum annesi tarafından bakımının sağlandığına/sağlanacağına inancım yok velayeti almak istiyorum, Çocuğumu göremiyorum eski eşim çocuğu göstermiyor ne yapabilirim?Velayet bende kalırsa yine de nafaka ödemem gerekir mi? ..vb şeklindeki sorular genelde boşanma sürecindeki erkeklerin kafasını karıştıran soruların en önemlisidir.
Boşanma davalarında kadınların sıkça sorduğu sorular “Boşanırsam nafaka ve tazminat alabilir miyim ?Çocukların velayeti kime verilir? Geçici velayeti alabilir miyim? Ben çalışıyorum yine de bana nafaka çıkar mı? Koruma kararı alabilir miyiz ? Ziynet eşyalarımı dava yoluyla alabilir miyim? Eşim beni aldattı bunu nasıl ispatlayabilirim? ..vb şeklindeki başlıca sorular ise boşanmak isteyen veya boşanma sürecindeki kadınların merak ettiği başlıca sorulardandır.
Velayet ve Nafaka Konuları
Çocukların üstün yararı ilkesine göre; velayet düzenlemelerinde mahkeme, çocuğun psikolojik ve sosyal gelişimini esas alır. Genel kaide her ne kadar müşterek çocuğun anneye verilmesi olsa da bazı istisnai hallerde velayetin babaya verildiği haller de mevcuttur.
Nafaka taleplerinde ise tarafların ekonomik ve sosyal durumu göz önünde bulundurularak, hem geçici hem de kalıcı tedbirler alınabilir. Boşanma davası açılırken nihai karar verilene kadar tedbir nafakası talep edilebilir. Bu süreçte nafaka talep eden tarafın boşanma davası sebebiyle yoksulluğa düşecek olması yeterli bir sebeptir.
Mal Rejiminin Tasfiyesi ve Alacak Talepleri
Eşler arasındaki edinilmiş mallara katılma rejiminde, evlilik süresince edinilen mallar belirli oranlarda paylaşılır.
Bunun dışında katkı payı alacağı, değer artış payı gibi talepler, malın türüne, edinilme şekline ve finansal katkıya göre ayrı ayrı değerlendirilir.
Koruma Tedbirleri ve Acil Başvurular
Aile içi şiddet veya tehdit hâlinde, 6284 sayılı yasa kapsamında hâkim kararıyla şiddet uygulayanın evden uzaklaştırılması, iletişim araçlarıyla rahatsızlık vermesinin engellenmesi gibi çeşitli koruyucu ve önleyici tedbir kararları alınabilir.
Sonuç
Aile hukukuna ilişkin uyuşmazlıklar, sadece hukuki değil aynı zamanda duygusal boyutu yüksek süreçlerdir. Hiçbir boşanma davası kolay değildir. Çekişmeli boşanma davası sürecine giren her eş bu davanın uzun ve kimi zaman yorucu olduğunu bilerek psikolojik olarak hazırlıklı olmalıdır.
Bu tür durumlarda mevzuata uygun hareket etmek ve süreci bilinçli yürütmek hak kayıplarının önlenmesi açısından önem taşır.
Bu yazı bilgilendirme amaçlıdır. Aile hukuku ile ilgili hak ve yükümlülüklerinizle ilgili olarak detaylı değerlendirme yapılması için bir avukata başvurmanız tavsiye olunur.
-
AİLE HUKUKU ALANINDA EN ÇOK SORULAN 12 SORU
1. Boşanma davası nasıl açılır? Hangi belgeler gereklidir?
Boşanma davası, Aile Mahkemesi’ne sunulacak bir dilekçe ile boşanma gerekçesi ve neler talep edildiğini belirten bir dilekçe ile açılır. Gerekli belgeler arasında evlilik cüzdanı, nüfus cüzdanı fotokopileri ve varsa çocukların nüfus kayıt örnekleri bulunur.
2. Anlaşmalı ve çekişmeli boşanma arasındaki farklar nelerdir?
Anlaşmalı boşanma, tarafların tüm konularda uzlaşmasıyla tek celsede sonuçlanabilirken, çekişmeli boşanma taraflar arasında anlaşmazlık olduğunda daha uzun süren bir süreçtir.
3. Boşanma davası ne kadar sürer?
Anlaşmalı boşanma davaları genellikle 1-2 ay içinde tek celsede sonuçlanırken, çekişmeli boşanma davaları mahkemenin iş yüküne , dinletilmek istenen tanık sayısına, delil durumlarının değerlendirilmesine, dosyanı bilirkişiye gidip gitmemesine vs gerekçelerden dolayı 1 yıldan fazla sürebilir.
4. Boşanma sebepleri nelerdir?
Türk Medeni Kanunu’na göre boşanma sebepleri arasında zina, hayata kast, kötü muamele, onur kırıcı davranış, terk, akıl hastalığı ve evlilik birliğinin temelinden sarsılması yer alır.
5. Velayet kime verilir? Hangi kriterler dikkate alınır?
Velayet, çocuğun üstün yararı gözetilerek belirlenir. Hâkim, çocuğun yaşı, ebeveynlerin yaşam koşulları ve çocuğun görüşünü dikkate alarak karar verir.
6. Nafaka türleri nelerdir ve hangi durumlarda talep edilir?
Nafaka türleri arasında iştirak nafakası (çocuk için), yoksulluk nafakası (eş için), tedbir nafakası (dava süresince) ve yardım nafakası bulunur.
7. Mal paylaşımı nasıl yapılır? Hangi mallar paylaşılır?
2002 sonrası evliliklerde edinilmiş mallar eşit şekilde paylaşılır. Kişisel mallar (miras, bağış, evlilik öncesi mallar) paylaşım dışıdır. Ancak değer artış payı taleplerinde karşı tarafın çok ağır kusurlu olması halinde hakim, değer artış payını azaltabileceği gibi tamamen kaldırabilir.
8. Boşanma davasında tazminat talep edilebilir mi?
Evet kusur oranına göre, maddi ve manevi tazminat talepleri boşanma davası kapsamında değerlendirilebilir.
9. Evlilik sözleşmesi nedir ve ne zaman yapılmalıdır?
Evlilik sözleşmesi, eşlerin mal rejimini belirlemek için evlilik öncesi veya sırasında yaptıkları bir anlaşmadır.
10. Boşanma davasında nafaka miktarı nasıl belirlenir?
Nafaka miktarı, tarafların ekonomik durumları, yaşam standartları ve çocuğun ihtiyaçları göz önünde bulundurularak hâkim tarafından belirlenir.
11. Boşanma davası sırasında çocukla kişisel ilişki nasıl düzenlenir?
Çocuğun velayeti kendisinde olmayan ebeveynle kişisel ilişki kurma hakkı, çocuğun yararı gözetilerek mahkeme tarafından düzenlenir.
12. Boşanma davası açmadan önce nelere dikkat edilmelidir?
Boşanma davası açmadan önce, mal varlığı durumu, çocukların durumu, nafaka ve tazminat talepleri gibi konuların detaylı bir şekilde değerlendirilmesi önemlidir. -
BOŞANMA SONRASI HANGİ HAKLARA SAHİPSİNİZ- Bilginizi Test edin
Evlilik, boşanma, velayet, mal paylaşımı ve nafaka gibi konular hayatın en hassas alanlarını kapsar. Peki bu haklarınızı ne kadar biliyorsunuz?
Aşağıdaki kısa test ile yasal haklarınıza dair farkındalığınızı ölçebilir, gerekirse profesyonel destek alma zamanının gelip gelmediğine karar verebilirsiniz.
7 Soruluk Test (Evet / Hayır Cevaplı):- Evlilik sırasında edinilen her mal otomatik olarak ortak sayılır mı?
- Eşinizle anlaşarak boşanırsanız, mal paylaşımı otomatik yapılır mı?
- Nafaka sadece çocuk için mi talep edilebilir?
- Kadın eş evlilikten sonra soyadını korumak istiyorsa mahkemeye başvurması gerekir mi?
- Boşanma davası sürerken çocuk için geçici velayet kararı alınabilir mi?
- Evlenmeden önceki borçlar, eşlerden her ikisini de bağlar mı?
- Evlilik sırasında alınan taşınmaz sadece eşlerden birinin adına kayıtlıysa, diğer eş hak iddia edemez mi?
- 6–7 Evet: Yasal haklarınıza büyük ölçüde hâkimsiniz. Ancak detaylı durumlar için yine de bir uzman görüşü almak gerekebilir.
- 3–5 Evet: Haklarınızla ilgili bazı eksik bilgiler olabilir. Yanlış bir adım atmamak için süreci birlikte değerlendirebiliriz.
- 0–2 Evet: Aile hukukundaki haklarınız konusunda ciddi bilgi eksikliğiniz olabilir. Süreci sağlıklı yürütmek adına profesyonel destek almanız önerilir.
