Çalıştığımız Alanlar

İş Hukuku Nedir?

İş hayatı, sadece bir maaş bordrosundan ibaret değildir. İster işveren olun ister çalışan, iş hukukuna dair haklarınızı ve yükümlülüklerinizi bilmediğinizde zamanla büyük kayıplar yaşamanız kaçınılmaz olur.
Bu rehber niteliğindeki yazı, iş hayatında en sık karşılaşılan ve en çok merak edilen konuları hem işçi hem de işveren bakış açısıyla açıklıyor

1. İş Sözleşmeleri:

İş sözleşmesi nedir?
İşçinin, bir işverene bağlı olarak çalışmayı ve işverenin de ücret ödemeyi üstlendiği yazılı ya da sözlü anlaşmadır. Ancak yazılı olmayan sözleşmelerin ispatı zordur.
Tavsiyemiz: İşverenler, sözleşmeleri mutlaka yazılı yapmalı; işçiler ise imzaladıkları metinleri dikkatle okumalıdır.
İş sözleşmesi türleri nelerdir?

• Belirsiz süreli
• Belirli süreli
• Kısmi süreli (part time)
• Deneme süreli

Yanlış sözleşme türü seçimi, ileride dava konusu olabilir.
Deneme süresi ne kadardır ve deneme süresi içinde sigorta yapılır mı?
Deneme süresi En fazla 2 ay, toplu iş sözleşmesi ile 4 aya kadar uzatılabilir. Deneme süresi içinde de sigorta girişi yapılmalıdır.

2. Fesih Türleri: Kim, Kimi, Nasıl İşten Çıkarabilir?

Haklı nedenle fesih nedir?
İşçi ya da işverenin, kanunda sayılan nedenlere dayanarak sözleşmeyi bildirimsiz ve tazminatsız feshetmesidir. Örneğin:

• İşçinin hırsızlık yapması
• İşverenin işçiyi ücret ödemeden çalıştırması

Geçerli nedenle fesih nedir?
İşçinin performans düşüklüğü, verimsizlik, işletmesel neden gibi durumlarla işveren tarafından sözleşmenin feshedilmesidir. İşveren ihbar süresine uymalıdır.

Haklı nedenle fesih nedir?
Tarafların önceden haber vermeden sözleşmeyi derhal sona erdirmesi. Ancak bu sadece haklı neden varsa mümkündür. İş kanunun 24. ve 25. Maddelerinde hem işçinin hem de işverenin haklı nedenle fesih halleri sıralanmıştır. Bu hallerden birinin gerçekleşmesi halinde bildirimsiz bir şekilde haklı nedenle fesih söz konusu olabilmektedir.

İşten çıkarılma sebepleri nelerdir?
İşten çıkarılma kimi zaman keyfi sebeplere dayanabilse de kimi zaman da haklı nedenler söz konusu olabilmektedir. Bu haller işletmesel karar gereği alınmış olabilmekle birlikte işçinin iş arkadaşlarına sataşması, işverene sataşma veyahut işyerinin kapatılması vb gibi sebeplerle de olabilmektedir.

Gerekçe gösterilmeden işten çıkarıldıysanız ya da performans bahaneyse, bu haksız fesihtir. Bu tarz durumlarda işverenin fesih yoluna gitmeden önce uyması gereken bir takım kurallar bulunmaktadır. Bu kurallara uyulmadan yapılan fesihler de haksız fesih olarak değerlendirilmekte ve işçi tazminata hak kazanmaktadır.

İşe iade davası nedir?
Haksız ya da geçersiz nedenle işten çıkarılan işçi, iş akdinin feshinden itibaren 1 ay içinde arabuluculuk yoluna başvurmalı, anlaşma olmazsa mahkemeye dava açmalıdır. Dava sonucunda lehe karar verilmesi halinde işveren tarafından işe iadeniz sağlanmalıdır aksi takdirde tazminat yükümlülüğü ile karşı karşıya kalma durumu söz konusu olacaktır.

3. Kıdem ve İhbar Tazminatı:

Kıdem tazminatı nedir?
Aynı işverene en az 1 yıl çalışmış işçiye, bazı şartlar altında her yıl için 30 günlük brüt ücret üzerinden ödenen tazminattır.
Örneğin: 5 yıl çalışan bir işçi, brüt maaşı 20.000 TL ise yaklaşık 100.000 TL kıdem tazminatına hak kazanır.

Kıdem tazminatı alma şartlarından bazıları nelerdir?

• İşveren tarafından haksız nedenle işten çıkarılmak/İşçi tarafından haklı nedenle yapılmış fesih
• Kadın işçinin evlenip 1 yıl içinde işi bırakması
• Emeklilik / askerlik nedeniyle ayrılma

İhbar süresi nedir?

• 6 aya kadar: 2 hafta
• 6 ay – 1.5 yıl: 4 hafta
• 1.5 – 3 yıl: 6 hafta
• 3 yıl üzeri: 8 hafta

İş akdinin feshinden evvel bu sürelere uymayan taraf, karşı tarafa ihbar tazminatı öder.

4. Mobbing:

Mobbing nedir?
İşyerinde sistematik olarak bir çalışana psikolojik baskı, dışlama, küçük düşürme gibi davranışlarla yıldırmaya yönelik eylemlerdir.
“!Mobbing sadece bağırmakla olmaz. Sürekli görev dışı bırakmak, küçümseyici e-posta atmak da mobbingtir.!”

Mobbing nasıl ispatlanır?

• Yazışmalar, tanıklar, yazılı belgeler
• Psikolojik destek raporu
• SGK’ya veya mahkemeye başvuru

Tavsiyemiz: Deliliniz olmadan dava açmayın ama hiçbir mobbingi de sineye çekmeyin.

5. Fazla Mesai:

Fazla mesai nasıl hesaplanır?

• Haftalık 45 saatin üzeri fazla mesaidir
• Saatlik ücretin %50 fazlası ödenmelidir

Yani 100 TL normal saatlik ücret alan biri, fazla mesai için 150 TL almalıdır.
İşçi fazla mesaiye zorlanabilir mi?

Hayır. İşçinin rızası olmadan fazla mesai yaptırılamaz. Sözleşmenizde “fazla mesai yapmayı kabul ederim” yazıyorsa bile her zaman geçerli sayılmaz.

6. Yıllık İzin:

Yıllık izin kaç gündür?

• 1–5 yıl: 14 gün
• 5–15 yıl: 20 gün
• 15 yıl üzeri: 26 gün

Ek bilgi: 18 yaş altı ve 50 yaş üstü çalışanlara en az 20 gün yıllık izin verilmelidir.
Kullanılmayan yıllık izinler yanar mı?

Hayır. Kullanılmayan izinler birikir ve işten çıkışta parasal karşılığı ödenir.

7. SGK ve Denetimler:

Sigortasız işçi çalıştırmanın cezası nedir?
Kayıt dışı çalıştırılan her işçi için asgari 50.000 TL’yi aşan para cezaları ve geriye dönük prim ödemeleri yapılır.

SGK denetimi nasıl olur?
SGK müfettişleri, habersiz şekilde veya ihbar üzerine işyerinize gelip konuyla alakalı inceleme yapabilir. İnceleme konuları:

• Özlük dosyaları
• Puantaj kayıtları
• SGK primleri
• Çalışan bordroları

İşverenler için öneri: Evrakları tamam, sözleşmeleri güncel tutun.

SONUÇ: Bilmek Yetmez, Önlem Almak Gerekir
İster işveren olun, ister çalışan; iş hukuku konusunda bilinçli hareket etmiyorsanız, zamanla hak kaybı ya da ceza kaçınılmaz olur.
Unutmayın, kanunu bilmemek mazeret sayılmaz; ama doğru danışmanla yola çıkmak, sizi hem korur hem güçlendirir.