İdare Hukuku Nedir?

İdare hukuku, kamu kurumlarının ve idarenin işlemleriyle bireyler arasında doğan hukuki ilişkileri düzenleyen bir hukuk dalıdır. Bu noktada İdare Hukuku idarenin işlem ve eylemlerinin sınırlarını belirler ve keyfiyeti önler. İdarenin bağlı olduğu ve uymakla yükümlü olduğu birtakım ilkeler bulunmaktadır. Bu ilkelerin ihlali halinde idarenin sorumluluğu doğmaktadır.
Bu alan, idari işlem ve eylemler karşısında bireyin haklarını korumayı amaçlar. Ruhsat iptali, ecrimisil, yıkım kararları, kamu personelinin disiplin işlemleri gibi birçok konuda doğrudan uygulanır.
İdarenin verdiği kararlara karşı başvuru yolları, özel şekil ve süre kurallarına bağlıdır. Bu nedenle süreçlerin uzmanlıkla yürütülmesi, hak kayıplarının önlenmesi bakımından büyük önem taşır.

İdare Hukukunda en sık karşılaşılan dava türleri nelerdir?
  • İdari işlemlerin iptali ve yürütmenin durdurulması
  • Ecri misil ve tahliye işlemleri
  • İmar planı ve ruhsat iptali davaları
  • Yıkım kararlarına karşı başvuru yolları
  • Kamu personeli disiplin cezaları ve görevden alma işlemleri
  • Belediye ve diğer yerel idarelerle yaşanan uyuşmazlıklar
  • Vergi, çevre, sağlık, ulaşım ve eğitim hizmetleriyle ilgili idari kararlar
  • İhale iptalleri, kamu alacakları, idari para cezaları
İdari İşlemlere Nasıl İtiraz Edilir?
İdari kararların iptali için öncelikle idareye başvuru yapılması gerekebilir. Bu başvuruya rağmen olumlu sonuç alınamazsa veya doğrudan dava açma hakkı varsa, ilgili idare mahkemesine başvurulabilir.
Süre çok kritiktir. İdari yargıda süreler çoğunlukla hak düşürücü ve kesin sürelerdir. Bu sürelerin kaçırılması, geri dönüşü olmayan hak kayıplarına yol açabilir. Tamamıyla haklı olunan konularda dahi, sürenin kaçırılması ile dava usulden reddedilebilir. Ve bu da telafisi imkansız sonuçlara neden olabilmektedir.

İdari işlemlere karşı genellikle 60 günlük dava açma süresi vardır. Vergi mahkemesinde açılacak olan davalara ilişkin süre, tebliğ gününü takip eden günden başlamak üzere 30 gündür. Sürelerin kaçırılması durumunda hak kaybı yaşanabilir.

İdareye Karşı Açılabilecek Dava Türleri Nelerdir?
  1. İptal Davası: Hukuka aykırı idari işlemin yürürlükten kaldırılması istenir.(Örn: Ruhsatın iptali, yıkım kararı, disiplin cezası)
  2. Tam Yargı Davası (Tazminat): İdari işlem ya da eylem nedeniyle doğan zararın karşılanması talep edilir. (Örn: Ecrimisil, kamulaştırmasız el atma, idari hizmet kusuru)
  3. İdari Sözleşmeden Kaynaklı Uyuşmazlıklar:
Özellikle kamu ihaleleri, sözleşme fesihleri, geçici teminat gibi konulara ilişkindir.

Vatandaşın Hak Arama Süreci Nasıl İşler?
  • İdare işlem tesis ettiğinde yazılı bildirim yapılır.
  • Bu işleme karşı başvuru/itiraz ya da doğrudan dava hakkı doğar.
  • Süreler işlem tebliğinden itibaren başlar.
  • İdari yargıda açılan davalar, genellikle dosya üzerinden yürütülür.
  • Zarar doğmuşsa, iptal davası ile birlikte tazminat (tam yargı) davası da açılabilir.
Sonuç
İdare hukuku, kamu gücüne karşı bireyin korunmasını sağlayan en kritik alanlardan biridir.
İdari işlemlerin hukuka uygunluğunun denetlenmesi ve sürecin zamanında yürütülmesi, hak kayıplarını önlemek açısından hayati önemdedir.
Bu yazı yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. İdare hukuku ile ilgili özel durumlar için bir avukata başvurmanız tavsiye edilir.
  • İDARE HUKUKU | EN ÇOK SORULAN 12 SORU VE YANITLARI

    1. Ecrimisil nedir, nasıl itiraz edilir?
    Ecrimisil, kamuya ait bir taşınmazın izinsiz kullanılması nedeniyle talep edilen kullanım bedelidir. İdareden gelen ecrimisil yazısına karşı 30 gün içinde itiraz edilebilir veya dava açılabilir. İtirazın somut delil ve tapu kayıtlarıyla desteklenmesi gerekir.

    2. Yıkım kararı nedir, nasıl durdurulur?
    İmar mevzuatına aykırı yapılara belediye veya valilikçe yıkım kararı verilebilir. Bu karara karşı tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açılabilir. Ayrıca yürütmenin durdurulması talep edilerek yıkımın geçici olarak durması sağlanabilir.

    3. Ruhsat iptaline karşı ne yapılabilir?
    İnşaat veya işyeri ruhsatı hukuka aykırı bulunursa idarece iptal edilebilir. Bu durumda iptal kararına karşı idare mahkemesine başvuru yapılabilir. Süre genellikle tebliğden itibaren 60 gündür.

    4. İmar planı değişikliğine nasıl itiraz edilir?
    Yeni imar planı veya değişiklik askıya çıktığında 30 gün içinde yazılı itiraz yapılabilir. İtiraz reddedilirse plan kesinleşir. Bu durumda iptal davası açmak mümkündür.

    5. Disiplin cezası alan memur ne yapabilir?
    Uyarma, kınama, maaş kesimi gibi disiplin cezalarına karşı itiraz süresi 7 gün, dava açma süresi ise 60 gündür. Verilen ceza , hukuka aykırıysa idare mahkemesine başvurularak iptali istenebilir.

    6. İdari para cezasına nasıl itiraz edilir
    Belediye, bakanlık veya idari kurum tarafından kesilen para cezalarına karşı genellikle 15 gün içinde sulh ceza hâkimliğine veya 30 gün içinde idare mahkemesine başvuru yapılabilir. Süre ve merci cezanın türüne göre değişir.

    7. Kamulaştırma nedir, bedeline nasıl itiraz edilir?
    Kamulaştırma, kamu yararı gerekçesiyle özel mülkiyetin devlete devridir. Malik, tebliğ edilen bedeli kabul etmezse asliye hukuk mahkemesinde kamulaştırma bedelinin artırılması davası açabilir.

    8. İmar affı nedir, kimler yararlanabilir?
    İmar affı, ruhsatsız veya ruhsata aykırı yapıların belirli tarihlerde yasal hâle getirilmesine yönelik düzenlemedir. Geçmiş dönem imar affı 2018’de yürürlüğe girmişti. Yeni bir af olup olmayacağı ancak yasal düzenlemeyle belirlenebilir.

    9. Belediyenin tahliye kararına karşı ne yapılabilir?
    Belediyeler kamuya ait taşınmazlarda işgal tespit ederse tahliye işlemi yapabilir. Bu işlemlere karşı tebliğden itibaren 60 gün içinde iptal davası açılabilir. Tahliye, ecrimisil ile birlikte de yürütülebilir.

    10. İdari işlem nedir, iptali nasıl sağlanır?
    İdare tarafından tek taraflı olarak yapılan ve hukuki sonuç doğuran işlemlere idari işlem denir (örneğin ruhsat iptali, atama, ceza). Hukuka aykırı işlemler için idare mahkemesinde iptal davası açılabilir. Dava süresi işlem tebliğinden itibaren genellikle 60 gündür.

    11. Kamu ihale sonucuna nasıl itiraz edilir?
    İhaleye katılan firmalar, ön inceleme, itiraz ve Kamu İhale Kurumu (KİK) nezdinde şikayet başvurusu yapabilir. Süreler oldukça kısadır (örneğin 10 gün), bu nedenle ihale dokümanlarının dikkatle incelenmesi gerekir.

    12. İmar planı değişikliği ne kadar sürer, dava açılabilir mi?
    İmar planı değişiklikleri belediye meclis kararıyla yapılır ve genellikle 30 gün süreyle askıya çıkarılır. Bu süre içinde yazılı itiraz yapılabilir.
    İtiraz reddedilirse ya da değişiklik doğrudan hak kaybına yol açıyorsa, 60 gün içinde idare mahkemesine iptal davası açmak mümkündür. Planın uygulanması, çoğu zaman mülkiyet hakkı, yapılaşma izni ve ticari faaliyetleri doğrudan etkilediğinden, itiraz veya dava süreci uzmanlık gerektirir.

    Bu içerik yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. İdare hukukuna ilişkin her olay kendi içinde değerlendirilmelidir. Hak ve yükümlülüklerinizi netleştirmek için bir avukata başvurmanız tavsiye olunur.
  • İDARİ İŞLEME KARŞI HAKLARINIZI BİLİYOR MUSUNUZ? - 7 SORUDA HIZLI TEST

    Belediyeden gelen bir yazı, bir ruhsat iptali, bir yıkım kararı ya da para cezası… İdareyle karşı karşıya geldiğinizde haklarınızı bilmeniz büyük önem taşır.
    Aşağıdaki kısa test ile idareye karşı ne kadar hazırlıklı olduğunuzu kontrol edebilirsiniz.

    Test Soruları
    1. Belediyeden gelen bir yıkım kararına karşı ne kadar sürede dava açmanız gerektiğini biliyor musunuz?
    2. Ecrimisil itirazı için idareye veya mahkemeye hangi süre içinde başvurulması gerektiğini biliyor musunuz?
    3. Disiplin cezası almış bir memurun hangi yollarla itiraz edebileceğini duydunuz mu?
    4. İmar planı değişikliklerine karşı askı süresi içinde nasıl başvuru yapılacağını biliyor musunuz?
    5. Ruhsat iptal edilen bir işyeri sahibinin iptal kararını durdurmak için hangi hukuki yolları kullanabileceğini biliyor musunuz?
    6. İdari para cezasının nereye ve hangi süre içinde itirazla taşınabileceğini biliyor musunuz?
    7. Kamulaştırma kararına karşı bedel artışı davası açma hakkınız olduğunu biliyor musunuz?
    Sonuç Değerlendirmesi:
    • 6–7 “Evet” yanıtı: Tebrikler! İdare hukukuna dair yüksek bir farkındalığa sahipsiniz.
    • 3–5 “Evet” yanıtı: Bazı kritik noktaları gözden kaçırıyor olabilirsiniz. Detaylı inceleme gerekebilir.
    • 0–2 “Evet” yanıtı: Süre, usul ve şekil bakımından ciddi hak kayıpları yaşamanız mümkün. Mutlaka hukuki danışmanlık almanız önerilir.
    Bu test yalnızca farkındalık yaratmak amacıyla hazırlanmıştır. İdari işlemlerle ilgili somut durumlar özel değerlendirme gerektirir.
    Daha fazla bilgi için bir avukata başvurmanız tavsiye edilir.